A

Lees het volgende fragment uit De herinnerde soldaat:

‘En hij ligt alleen op de sofa in het duister, en zij ligt alleen in hun oude, piepende bed tien meter boven hem, en hij wil haar niet vergeven en zij wil niet meer door hem vergeven worden, en hij weet zeker dat hij een nachtmerrie zal krijgen, de tijd dijt uit tot een betekenisloze brij, minuten lijken uren, en gisteren, vorig jaar, en gelijktijdig trekt de wereld zich in hem samen zodat er alleen plaats is voor zijn rondcirkelende gedachten, en hij is bang voor wat komen gaat, hij loopt heen en weer, heen en weer met zijn blote voeten op de koude vloer en hij zingt zacht en bezwerend over liefjes lippen en reinheidsvonken. En ineens staat zij in haar nachtjapon in de deuropening, en hij weet niet zeker of ze er wel echt is, of hij niet toch ongemerkt in slaap is gevallen, en zij had er niet op gerekend dat hij wakker zou zijn, ze mompelt betrapt dat ze naar de koer moest, en hij is haar zo dankbaar dat ze hem van deze nacht komt verlossen, ze steekt haar hand naar hem uit, en hij weet dat hij het niet moet doen, maar hij loopt naar haar toe en hij pakt haar warme vingers beet en laat zich door haar meevoeren de trappen op naar hun slaapkamer, naar hun bed, waar hij veilig naast haar kan liggen.’  

1. Beschrijf in een paar steekwoorden wat je opvalt aan bovenstaand fragment, met betrekking tot de stijl waarin het geschreven is.
2. Beschrijf welk effect de stijl op jou als lezer heeft.
3. Bepaal van de bij A1 opgeschreven steekwoorden welke daarvan te maken hebben met herhaling en afwisseling van woorden. 
4. Anjet Daanje heeft het zelf over een ‘gedachtestroom’, als ze het over haar stijl heeft. In hoeverre draagt de stijl inderdaad bij aan de suggestie van een gedachtestroom?
5. Bij wie ligt het perspectief in De herinnerde soldaat? Vind je dat de stijl past bij deze persoon en de situatie waarin hij verkeert? Leg je antwoord uit. 

B

In de muziek komt het principe van herhaling veel voor. In ‘minimal music’ wordt vaak een eenvoudig thema eindeloos herhaald, met minimale verschuivingen. Zo schreef Simeon ten Holt de ‘Canto Ostinato’. Letterlijk betekent dat ‘Hardnekkig gezang’. Een groot deel van dat dit stuk ligt niet vast, maar wordt geïmproviseerd aan de hand van verschillende secties. Herhaling speelt een bijzonder grote rol in dit stuk. Bekijk van bron 1 in elk geval de aankondiging van het stuk en de uitleg van de twee musici, over het mengen van kleuren. Kijk en luister daarna naar minimaal 5 á 10 minuten van het stuk zelf. Overigens is deze uitvoering zeer kort vergeleken met andere uitvoeringen. Bij de meeste uitvoeringen zijn vier vleugels betrokken, hier slechts twee. (Er zijn talloze uitvoeringen te vinden op YouTube, mocht je belangstelling hebben.)

1. Welk effect heeft dit stuk op de luisteraar volgens de presentator?
2. Vind jij zelf ook dat het gedeelte dat jij hebt bekeken en beluisterd dit effect heeft? Waarom wel/niet?
3. De twee musici hebben het niet zozeer over herhaling, maar vooral over de wisselwerking tussen de verschillende spelers. Zij hebben het over het mengen van kleuren. In hoeverre zie en hoor jij dat terug tijdens het spelen? 

C

1. Vergelijk nu het fragment uit De herinnerde soldaat dat hierboven bij A staat met het fragment uit de Canto Ostinato. Welke overeenkomsten en verschillen zie/hoor je met betrekking tot het principe van herhaling?
2. In de Canto Ostinato reageren de twee spelers op elkaar tijdens het spelen. Er lijkt sprake van een zeker evenwicht tussen die twee. Hoe zit dat in De herinnerde soldaat: hoe zou je de wisselwerking en het evenwicht tussen Amand en Julienne omschrijven? 
3. In hoeverre heeft de stijl invloed op hoe je deze wisselwerking als lezer ervaart?
4. Misschien kun je wel zeggen dat Daanje met haar stijl muzikaliteit in de roman heeft gebracht. Heeft deze muzikaliteit voor jou een meerwaarde? Waarom wel/niet?