In Dit zijn de namen is een hoofdrol weggelegd voor een wonderlijk groepje vluchtelingen. Niet direct personages om je mee te identificeren.

A

Schrijf een kort betoog (400 à 500 woorden) waarin je met argumenten duidelijk maakt hoe jij aankijkt tegen de problematiek van vluchtelingen en asielzoekers en de vraag wat wij daar in ons land mee aan moeten.
Maak daarbij onder andere gebruik van / reageer op de volgende feiten en meningen:

1. VN-vluchtelingenorganisatie UNHCR rapporteert op 10 december 2014 dat in het lopende jaar minstens 207.000 mensen de Middellandse Zee zijn overgestoken op zoek naar een veilig heenkomen; zeker 3419 van hen hebben dat niet overleefd.   
2. Rond de jaarwisseling 2014-2015 presenteren mensensmokkelaars een nieuwe tactiek: je propt een oud, gammel vrachtschip vol met vluchtelingen (500 tot 1000, die je 6000 euro p.p. hebt laten betalen) en zet koers naar Europa; midden op zee wordt het schip op de automatische piloot gezet en verlaat de bemanning het schip; de Europese kustwacht mag het verder oplossen.   
3. Op 2 oktober 2013 zonk een schip met Afrikaanse bootvluchtelingen voor het Italiaanse eiland Lampedusa: 366 doden. In juli van dat jaar had paus Franciscus bij een bezoek aan dat eiland kritiek geleverd op de onverschilligheid van Europa tegenover de vluchtelingen. Op 25 november 2014 zei de paus in een toespraak voor het Europees Parlement: 'We kunnen niet toestaan dat de Middellandse Zee één groot kerkhof wordt. De boten die dagelijks aanleggen aan de Europese kusten zijn gevuld met mannen en vrouwen die aanvaarding en hulp nodig hebben.'   
4. Lees het artikel dat twee dagen na de ramp bij Lampedusa werd gepubliceerd op Express.be: 'Sterven aan de poort van Fort Europa ... in 'the pursuit of happiness'' (bron 1).   
5. Lees het artikel 'Terwijl Europa de andere kant op kijkt, stijgt het dodental in de Middellandse Zee' op de website van Amnesty International (bron 2).

B

Tommy Wieringa stelt in Dit zijn de namen ook de vluchtelingenproblematiek aan de orde. Zijn collega Ilja Leonard Pfeiffer doet een jaar later hetzelfde in La Superba - en wint met die roman een jaar na Wieringa dezelfde grote literaire prijs (Libris Literatuur Prijs 2014). 

Vraag 1a

Lees de literaire theorie over geëngageerde literatuur.


Vraag 1b

Hoe schrijft Wieringa in zijn roman over de vluchtelingenproblematiek? Is hij kritisch over de manier waarop er met deze mensen is omgegaan? Verwijt Wieringa ons in het Westen - misschien tussen de regels - onverschilligheid of wegkijkgedrag? Wil hij ons met dit boek bewust maken … ja, van wat dan eigenlijk?


Vraag 1c

Zou je, op basis van je antwoord bij 1b, deze roman geëngageerd noemen? Leg uit.   


Vraag 2

Ander onderwerp. In de zomer van 2014 werd het passagiersvliegtuig MH17 boven Oekraïne neergeschoten. Het optreden van minister Timmermans van Buitenlandse Zaken daarna (zie bron 3) maakte veel indruk; het is niet verwonderlijk dat hij alom werd uitgeroepen tot politicus van het jaar 2014. Tommy Wieringa wijdt een column aan Timmermans' optreden; zie bron 4. Toont Wieringa zich in deze column een geëngageerd schrijver? Leg uit.   


Vraag 3

Op 1 november 2013 zou Tommy Wieringa op de Antwerpse boekenbeurs optreden, samen met Ilja Leonard Pfeiffer en Dimitri Verhulst, in een 'Lampedusa-in-memoriam', onder het motto: 'Ze hadden het beloofde fucking land beloofd / en niet de zee'. Dat optreden ging uiteindelijk niet door, maar in maart 2015 gaat het drietal alsnog de theaters in met een voorstelling 'The Pursuit of Happiness' (zie bron 5).   

Vraag 3a

Kruip in de huid van Wieringa en zoek drie toepasselijke passages in Dit zijn de namen die hij zou kunnen voorlezen in deze voorstelling.


Vraag 3b

Schrijf uit de gekozen passages de meest pakkende zin over, en zet daaronder in hooguit 150 woorden welke boodschap Wieringa zijn publiek wil meegeven. 


(Literaire) theorie

Geëngageerde literatuur - Zoals een schrijver ontroerd kan zijn door het gevoel van vreugde dat hij in zijn leven ervaart, zo kan hij ook geraakt worden door alles wat verdrietig is en mensen pijnlijk treft. Vanuit deze confrontatie met het verkeerde van onze wereld, kan een inwendige woede losbreken. Zo sterk soms, dat de gevestigde orde op papier wordt bevochten.
Zulke schrijvers zijn geëngageerd: ze voelen zich sterk betrokken bij wat er om hen heen in de samenleving gebeurt. Ze leggen hun vingers op de zere plekken van de maatschappij, vanuit het besef dat zachte heelmeesters stinkende wonden maken.
Maar geschreven teksten zijn er niet om maatschappelijke problemen op te lossen. De schrijver kan ze wel zichtbaar maken. En daaruit kunnen mensen inspiratie putten om zich aan wantoestanden te ontworstelen of om verder door te denken op problematieken die verbonden zijn aan onze cultuur of aan die van anderen. De geëngageerde schrijver wil bij de goede verstaander vooral een kritische houding tot stand brengen. Dat bereikt hij door de ene keer zeer doelgericht zijn commentaar te geven of zijn mening onder de aandacht te brengen, een andere keer door gewoon maar te beschrijven en de conclusies verder aan de lezer over te laten.

Ontleend aan 'De waarheid als bajonet op de griffel. Literatuur en maatschappij', in: Jos Schilleman en Loek Uijtdewilligen, Blauwdruk. Literatuur voor de bovenbouw, Den Bosch: Malmberg, 1982, p. 21-22