A [samen]

In kunst klinkt vaak kritiek op de samenleving door. Kunstwerken kunnen bijvoorbeeld sociale misstanden aan de kaak stellen, maar ook gebrek aan allerlei vrijheden, discriminatie, (gebrek aan) emancipatie, privileges en klassenjustitie (bevoorrechting van leidende groepen in de samenleving door de rechterlijke macht) enz.


Vraag 1

Zoek samen voorbeelden van kunst die maatschappijkritisch is. Denk daarbij niet alleen aan literatuur, maar ook aan bijvoorbeeld film, toneel, muziek, schilderkunst, tekenkunst (cartoons!).


Vraag 2

Geef van zes van de gevonden voorbeelden aan waar de kritiek zich op richt.


Vraag 3

Er zijn talloze voorbeelden van maatschappijkritische kunst die de makers in moeilijkheden heeft gebracht. In wat voor situaties gebeurt dat vaak?


Vraag 4

Vinden jullie kunst een goede vorm om maatschappijkritiek te uiten? Geef argumenten voor je mening. (Bij verschil van mening beide meningen met argumenten noteren.)


B [samen]

In Nederland bestaat 'vrijheid van meningsuiting'. Maar die vrijheid heeft ook zijn grenzen, zeker als het gaat om 'gevoelige kwesties'.


Vraag 1

Welke grenzen zijn er voor jullie als het gaat om die meningsuiting in gevoelige kwesties? Bedenk daarbij ook voorbeelden.


Vraag 2

Sommige kunstenaars vinden dat ze de taak hebben om 'tegen heilige huisjes te trappen'. Bespreek samen de stelling: 'In kunst mag alles'. Geef argumenten voor en tegen de stelling.


C [individueel]

We richten ons nu op literatuur met maatschappijkritiek.


Vraag 1

Bekijk op de site van ‘Lezen voor de lijst’ de boeken op niveau 2, 3 en 4 die als 'tag' maatschappijkritiek hebben (je kunt dat aanvinken bovenaan de pagina). Noteer de titels.


Vraag 2

Kies hieruit een boek dat je kent of waarover je gemakkelijk meer informatie kunt verzamelen. Schrijf een toelichting bij het boek (ca. 200 woorden) waarin je ingaat op de maatschappijkritiek die in het boek verwerkt is of die misschien zelfs centraal staat in het boek.


D [samen]

Tot slot kijken we naar de maatschappijkritiek in De klucht van de koe.


Vraag 1

Wat voor commentaar of kritiek zou Bredero geuit kunnen hebben met deze klucht?


Vraag 2

In de inleiding van de Lijsteruitgave staat: 'Bredero heeft ongetwijfeld bepaalde maatschappelijke kritiek willen leveren met zijn stuk, maar het is de vraag in hoeverre je het gedrag van de personages moet koppelen aan bepaalde bevolkingsgroepen.' Anders gezegd: het is de vraag of Bredero niet vooral kwalijke menselijke eigenschappen heeft willen uitvergroten. Formuleer samen het antwoord dat jullie op die vraag zouden geven.


Vraag 3

Bekijk nu nog eens jullie antwoord(en) op vraag A4. Geldt dat antwoord ook voor De klucht van de koe? Leg uit.